پژوهشگر
وبلاگ علمی پژوهشی
معنی پژوهش در لغتنامه دهخدا
لغتنامه دهخدا
پژوهش کردن . [ پ ِ / پ َ هَِ ک َ دَ ] (مص مرکب ) پژوهیدن . جویا شدن . پی جوئی کردن . بازجوئی کردن . بازجستن . جستجو کردن . تفحص کردن . تجسس کردن . تحقیق کردن . کاویدن . استفسار. تتبع. تفقد. تفتیش :
فردوسی شاعر شیرین سخن در اشعارش از پژوهش سخن به میان آورده:
ز هر کشوری گرد کن مهتران
از اخترشناسان و افسونگران
سخن سر بسر مهتران را بگوی
پژوهش کن و راستی بازجوی .
پژوهشگر کیست؟
یکشنبه 96/09/05
پژوهشگر کیست؟
انسان پژوهشگر كسي است كه لحظه به لحظه به سمت و سويي حركت مي‌كند كه ديوارهاي جهل خويش را مي‌شكند و در محدوده‌يي تازه قدم برمي‌دارد و به همين علت است كه يك احساس رضايت دروني نسبت به خويش خواهدداشت، زيرا احساس مي‌كند امروز او از ديروز او برتر است و چنين انساني است كه مي تواند براي جامعه خويش اثرگذار و ثمربخش باشد. انسان پژوهشگر بايد به‌خاطر داشته باشد،كه سرنوشت آدميان به هم گره خورده است و هر روز كه مي‌گذرد اين وابستگي شديدتر مي‌شود ، لذا هرگاه در جست‌وجوي يافتن پاسخ سوالات و حل مشكل خويش است، هيچگاه راه‌حلي را برنمي‌گزيند كه سبب شود مصيبتي بر ديگران تحميل شود،زيرا با اين نيت انساندوستانه است كه آدمي مي‌تواند با صبر و شكيبايي به جست‌وجوگري خويش ادامه دهد و بهترين پاسخ را بيابد،زيرا انساني كه در پي سعادتمندي ديگران است،انگيزه‌يي در او شعله‌ور مي‌شود كه به روح جست‌وجوگري او نيرو مي‌بخشد. زيرا انسان در اين شرايط،خود دروني خويش را باور دارد و به انسانيت خويش افتخار مي‌كند و همين امر انگيزه‌يي قوي براي به حركت درآوردن انسان است.
انسان پژوهشگر كسي است كه رسالت خويش از زندگي كردن را مشخص كرده و بر پايه احساسات ديگران زندگي نمي‌كند و او براي رسيدن به اهداف خود،در جست وجوي كشف بهترين راههاي ممكن است و از پژوهش براي رسيدن به اهداف خود استفاده مي‌كند. انسان پژوهشگر تنها يك دانشمند يا فرد داراي تحصيلات عاليه نيست،همه كس مي‌تواند به اين مرحله دست يابد و چه بسا فرد كم‌سوادي كه به واسطه ذهن جست‌وجوگر خود بتواند علم و تجربه خويش را افزايش داده و به نكات مهمي برسد كه يك تحصيلكرده قادر به درك آن نباشد، اما براي رسيدن به اين مرحله بايد زحمت كشيد. بايد با علم پژوهش آشنا شد و راههاي درست پژوهش كردن را با كمك صاحبنظران اين علم و با مطالعات مستمر فرا گرفت و در اين مرحله است كه فرد درمي‌يابد هر قدمي كه برمي‌دارد چقدر بايد با دقت و فراست همراه باشد.
انسان پژوهشگر بايد مهارت هاي مربوط به خلاقيت و تفكر خلاق را فرا بگيرد تا بتواند با نوآوري به نكات تازه‌يي دست يابد و به گفته اقبال لاهوري «وقتي نيروي زاينده خلاق فرد يا جامعه‌يي از بين مي‌رود،زندگي تكراري و بي‌حاصلي پديد مي‌آيد كه سبب مي‌شود اين انسانها راه ساده قراردادها و حصر فكري را انتخاب كنند»، كه اين خود محدودكننده رشد جامعه است.
انسان پژوهشگر بايد مهارتهاي ارتباطي را فرا بگيرد و ياد بگيرد كه بخوبي با ديگران ارتباطي صادقانه برقرار كند آنچنان كه ميان او و ديگر انسانها جرياني از علم و دانش به حركت درآيد. به گفته حضرت علي (ع): «انديشه‌ها را به يكديگر بزنيد تا درستي و حقيقت زاده شود»، با برخورد انديشه‌ها، دانسته‌هاي جديد شكل مي‌گيرد و با انتقال آنها ميان انسانها، معماهاي پژوهش حل مي‌گردد.
انسان پژوهشگر، فوت كوزه‌گري خود را به ديگران منتقل مي‌كند. امروزه ديگر نمي‌توان با يك فوت كوزه‌گري زندگي كرد، ما نيازمند هزاران فوت كوزه‌گري براي زندگي كردن هستيم و پنهان نگه داشتن دانسته‌هاي ارزشمند در وجود آدمي تنها منجر به دفن كردن آنها مي‌شود. انسانها با هديه كردن تجربيات گرانقدرشان به يكديگر، زمينه را براي ايثارگري در علم و دانش پديد مي‌آورند و اين مرحله سرآغاز پديد آمدن جرقه‌هاي خلاقيت و نوآوري در بين جامعه است و همين امر فرهنگ پژوهشگري را در جامعه گسترش مي‌دهد.
پژوهش و حمایت از تولید ملی
یکشنبه 96/09/05
پژوهش، گام نخست برای حمایت از تولید ملی
بیش از یک دهه است که مقام معظم رهبری با درایت و نکته‌سنجی خاص خود، برای هر سال نامی ویژه انتخاب می‌کنندکه این نامگذاری‌ها، جهت حرکت مسئولین و فعالان سطوح مختلف کشور از جمله بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را مشخص می‌کند. در همین زمینه، سال ۱۳۹۱ به عنوان سال «تولید ملی با حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شد؛ عنوانی که در یک نگاه ژرف، می‌تواند موجبات شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد کشور را فراهم سازد. بمانند هر سال، اکنون هم، به منظور تحقق شعار تعیین شده، ابتدا می‌بایست الزامات اولیه فرایند پیش رو را سنجیده و سپس در پی اجرایی کردن اهداف خود باشیم. به نظر می‌رسد در زمینه تقویت و بهبود تولید ملی، (با یک دید وسیع که با دورنمایی بزرگ نظیر صادرات گسترده محصولات ایرانی شکل می‌گیرد) پژوهش، اقدام نخست است.
امروزه ضرورت و اهمیت پژوهش بر هیچ کس پوشیده نیست. تا چند دهه پیش، پژوهش و روش‌های آن به عنوان یک گرایش در رشته‌های تحصیلی گوناگون مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان بود و آنان که شیفته پژوهش به معنای کشف حقایق و ارائه دانش نو بودند، در دانشگاه‌های معتبر جهان این گرایش را فرا گرفتند. با پیشرفت روزافزون این علم در دهه‌های اخیر، روش‌های پژوهش پیشین پاسخگوی نیازهای فرهیختگان نبود. لذا روش‌های پژوهش به یک رشته علمی با تعریف خاص خودنمایی کردند و دنیای پژوهش زیبایی‌های خود را هرچه بیشتر نمایان کرد.
همانگونه که می‌دانیم پژوهش، فعالیتی است دقیق، منظم و منطقی برای کشف حقایق، دستیابی به دانش نو، حل مسائل و تصمیم‌گیری‌های درست. با الگو قراردادن این تعریف و همچنین نگرش جامع به دستاوردهای بزرگ کشورهای توسعه یافته که نشان‌دهنده انجام کار پژوهشی در آغاز هر فعالیتی است، اهمیت و لزوم اقدام پژوهشگران صحنه اجرایی کشور، در سال جاری نمود پیدا می‌کند. البته این تعریف و ضرورت‌های مربوط به آن، سال‌هاست که مورد توجه همه اهالی علم و اندیشه قرار دارد. اما اکنون که سال ۱۳۹۱ به عنوان سال تولید ملی نام گرفته، باید بیش از پیش به این نکته توجه داشت که هیچ گونه اقدامی در زمینه تولید ملی در هیچ کجای کشور نباید صورت پذیرد، مگر آنکه فرآیند تصمیم سازی آن در یک عملیات پژوهشی شکل گرفته باشد.
با نگاهی به سابقه پژوهش و کار پژوهشی در ایران، خواهیم دانست که کشورمان در این حوزه، جایگاه مناسبی ندارد. توجه به آمار تعداد محققان کشور، سهم بودجه در نظر گرفته شده برای پژوهش، تعداد مراکز تحقیقاتی و… در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، نشان از لزوم تدبیر هرچه بیشتر مسئولان در این باره دارد.
متاسفانه در ایران، فرهنگ پژوهش برخلاف فرهنگ آموزش، گسترش نیافته و نهادینه نشده است. اما فارغ از این نقاط ضعف در زمینه مسائل پژوهشی، آنچه در این بحث حائز اهمیت است، استفاده مفید و موثر از ظرفیت‌های موجود تحقیقاتی کشور به منظور انجام اقدامات مدبرانه در بهبود تولید ملی در کشور است. اگر یک تولید‌کننده خرد یا کلان، در آغاز یا ادامه فرآیند تولید خود، از همین ظرفیت‌های پژوهشی موجود استفاده کرده و تصمیمات خود را بر پایه نتایج حاصل از کارهای پژوهشی قرار دهد، اگر مسئولان حوزه اعتباری بانک‌ها، پیش از اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان، هدایت منابع مالی خود را منوط به نتایج کار پژوهشگران در پایش و ارزیابی مستمر صنایع و تولیدات مرتبط با آن بانک کنند، اگر مسئولان وزارتخانه‌های «جهاد کشاورزی»، «صنعت، معدن و تجارت»، «کار و امور اجتماعی» تصمیمات مربوط به نحوه به‌کارگیری عوامل تولید موجود (کار، سرمایه و…) را مبتنی برعملیات پژوهشی اتخاذ کنند، آنگاه با فرض تامین سایر الزامات مربوط به ارتقای تولید ملی، نتایج مطلوبی حاصل خواهد شد؛ بنابراین تولید ملی، اهداف والای خود را لمس خواهد کرد.
اهمیت رویکرد پژوهشی در آموزش
یکشنبه 96/09/05
رویکرد پژوهش‌مدار در آموزش رسمی چه اهمیتی دارد؟
منظور از رویکرد پژوهش‌مدار در آموزش آن است که در همه سطوح و مقاطع آموزشی، شیوه‌های تدریس به گونه‌ای باشد که دانش آموزان به مطالعه کتاب‌های درسی اکتفا نکرده و خود با بررسی منابع موجود در موضوع‌های درسی، به گسترش دانش خویش بپردازند. در رویکرد پژوهش‌مدار دانش آموزان چگونه آموختن را می‌آموزند و قادر خواهند بود که به شیوه‌ای علمی دانش خود را توسعه بخشند.
توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی وکیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است. اگر نگاهی دراز مدت به امر پژوهش داشته باشیم، شاید مهمتر از انجام پژوهش در زمینه‌های گوناگون، گسترش رویکرد پژوهش‌مدار در آموزش مقاطع مختلف تحصیلی باشد. دانش آموزان امروز پژوهشگران فردا هستند که با تلاش خود می‌توانند به گسترش مرزهای دانش بپردازند. آموزش موثر روش‌های بهینه پژوهش، ضامن موفقیت پژوهش‌های آینده خواهد بود. بدیهی است که گسترش پژوهش درگرو تعامل سازنده همه بخش‌های آموزشی و پژوهشی کشور است و هیچ یک از سازمان‌ها به تنهایی نمی‌توانند به بهبود وضع پژوهش در کشور کمک کنند. بنابراین، پیشرفت در این زمینه نیازمند عزمی ملی در این باره و توجه به جایگاه پژوهش در زمینه‌های گوناگون است.
پژوهش و توسعه کشور.
یکشنبه 96/09/05
رابطه پژوهش وتوسعه کشورچیست؟
توسعه علمی، صنعتی و فرهنگی هر کشور بدون پرداختن به امر پژوهش با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود. در واقع پژوهش موتور محرک پیشرفت و توسعه محسوب می‌شود. حتی اگر نشانه‌هایی از توسعه بدون پرداختن به مبانی پژوهشی رخ دهد آن توسعه مستمر و پایدار نخواهد بود و نمی‌تواند مسیر مطمئنی را طی کند. بنابراین، پژوهش مبنای توسعه است و تضمینی برای استمرار توسعه به شمار می‌آید. همچنین، به کار بستن نتایج پژوهش‌های انجام شده در هر زمینه به بهبود راهکار‌ها و روش‌های معمول در زمینه‌های مورد نظر منجر می‌شود.
توسعه پژوهش در کشور به چه عواملی بستگی دارد؟
عوامل متعددی در توسعه پژوهش دخالت دارند که ذکر همه آنها در این مختصر نمی‌گنجد. با این حال می‌توان به اختصار عوامل توسعه پژوهش را به سه بخش عوامل سخت افزاری، عوامل نرم افزاری و نیروی انسانی تقسیم نمود. منظور از عوامل سخت افزاری همه امکانات فیزیکی و زیرساخت‌های بنیادی است که امکان انجام پژوهش در حوزه‌های مختلف را برای پژوهشگران فراهم می‌آورد. مثلا وجود ابزارهای پژوهشی از قبیل دستگاه‌ها و آزمایشگاه‌های پیشرفته و امکانات شبکه‌ای و رایانه‌ای از جمله این منابع سخت افزاری محسوب می‌شوند. منظور از امکانات نرم افزاری جریان اطلاعات و دانش میان پژوهشگران است که از طریق مجله‌ها و منابع علمی دیگر به صورت چاپی یا الکترونیکی صورت می‌پذیرد. در‌‌نهایت، بخش سوم این مجموعه نیروی انسانی و پژوهشگرانی است که با دانش و تلاش خود می‌توانند امکانات سخت افزاری و نرم افزاری را به خدمت گرفته و طرح‌های پژوهشی گوناگون را تدوین و اجراکنند. علاوه براین، توسعه آتی پژوهش در هر کشور مبتنی بر گسترش رویکرد پژوهش‌مدار در آموزش آن کشور است که از سطح آموزش ابتدایی آغاز شده و تا پایان تحصیلات دانشگاهی استمرار می‌یابد.
